Σάββατο 19 Ιουλίου 2014

Το θέρος της κυρίας Ώστεν


Βρισκόμαστε στα μέσα του καλοκαιριού και ο νους μου τρέχει για άλλη μια φορά στην αγαπημένη μου κυρία Ώστεν. Στην περσινή καλοκαιρινή ανάρτηση μιλήσαμε για τις εξορμήσεις στα διάφορα παράκτια θέρετρα και το "τελετουργικό" του θαλάσσιου μπάνιου την εποχή της Αντιβασιλείας. Οι πιο ευκατάστατοι τους θερινούς μήνες τους περνούσαν συνήθως στις εξοχικές τους επαύλεις μακριά από τη δυσοσμία της πόλης. Πως όμως κάποιος που δεν είχε τα μέσα ή τη διάθεση να ταξιδέψει στις ακτές και τις εξοχές της Αγγλίας αντιμετώπιζε το ζεστό καλοκαίρι σε μια εποχή που τα αιρκοντίσιον και οι ανεμιστήρες ήταν απλά ένα όνειρο θερινής νυκτός;
 

Εκτός από τη διαδεδομένη χρήση της βεντάλιας (τόσο για τις κυρίες όσο και για τους κυρίους) δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα σπίτια εκείνη την εποχή ήταν ψηλοτάβανα, πράγμα που επέτρεπε στον ζεστό αέρα να ανεβαίνει προς τα πάνω, και επίσης είχαν χοντρούς τοίχους που κρατούσαν την ψύξη στο εσωτερικό (ιδίως στα υπόγεια) σε υποφερτά επίπεδα. Στις αποικίες και σε πιο "εξωτικά" κλίματα υπήρχαν ειδικές βεντάλιες στην οροφή που κινούσαν οι λακέδες τραβώντας ένα κορδόνι.
 
 "Παγωτιέρα", περ. 1790.
 
Μεγάλα κομμάτια πάγου μεταφέρονταν κατά τη διάρκεια του χειμώνα από τους παγωμένους ορεινούς ποταμούς και αποθηκεύονταν σε ειδικά πέτρινα κτίσματα-ψυγεία, που βρίσκονταν είτε στις πλαγιές λόφων είτε υπογείως με προσανατολισμό το βορρά. Ο πάγος μπορούσε σε κατάλληλες συνθήκες να διατηρηθεί μέχρι και δύο χρόνια!  Τον πάγο αυτόν τον χρησιμοποιούσαν το καλοκαίρι για να σμιλέψουν περίτεχνα γλυπτά, να καταψύξουν τα ηδύποτα που σέρβιραν στα διάφορα γεύματα και στους χορούς αλλά και για να φτιάξουν παγωτό! Μια λιχουδιά που μόνοι οι πιο εύποροι μπορούσαν εκείνες τις μέρες να απολαύσουν αγοράζοντάς το ή απλά βάζοντας τους μάγειρούς τους να το κάνουν.
 
 
Από την αλληλογραφία της Τζέην Ώστεν γνωρίζουμε πως το απολάμβανε συχνά σε δείπνα φίλων και συγγενών. Την περίοδο εκείνη αν και οι τεχνικές της κατάψυξης δεν ήταν και οι καλύτερες εντούτοις η φαντασία των ζαχαροπλαστών οργίαζε αφού πειραματίζονταν με διάφορες γεύσεις και υλικά (ακόμα και με τυρί...). Η κομψότητα στην επίδειξη των λιχουδιών αυτών ήταν επίσης δεδομένη. Έτσι τα παγωτά τα σέρβιραν συνήθως δίνοντας τους και εξεζητημένες μορφές. 

 
Στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως το Λονδίνο, το Μπαθ & το Μπράιτον, υπήρχαν και τα λεγόμενα ice houses όπου κάποιος μπορούσε να καθίσει και να παραγγείλει ένα δροσερό παγωτό ή μια κρύα λεμονάδα. Όχι κι άσχημα, αν αναλογισθεί κανείς πως μιλάμε για την Αγγλία διακόσια χρόνια πριν που το καλοκαίρι δε διαρκούσε και πολύ ή τουλάχιστον δε σημειώνονταν οι υψηλές θερμοκρασίες της Μεσογείου.
 
Καλό υπόλοιπο Καλοκαιριού!
 
 Ó Αλέξανδρος Κεφαλάς  2014


Πέμπτη 1 Μαΐου 2014

Καλή Ωστενική Πρωτομαγιά!

 
 
 
Η Άνοιξη έφτασε γεμίζοντας ευωδία τον αέρα (ακόμα και στην Αθήνα...). Την περίοδο της Αντιβασιλείας ο Μάρτιος ήταν ένας από τους σημαντικότερους μήνες του έτους. Γύρω στις 25 του μήνα, που η εκκλησία γιόρταζε τον Ευαγγελισμό, οι γεωργοί έσπερναν κι επιδίδονταν σε κάθε είδους γεωργική εργασία ενώ οι αστοί και οι αριστοκράτες ανανέωναν, ακύρωναν και σύναπταν συμβόλαια για τις νομικές τους υποθέσεις, προσελάμβαναν υπηρετικό προσωπικό και εν γένει διευθετούσαν σοβαρά ζητήματα του οίκου τους. 
 
 
Ο ερχομός της άνοιξης  έδινε, επίσης, την ευκαιρία για εξορμήσεις κι εκδρομές στη φύση μιας και ο καιρός επέτρεπε πλέον την ιππασία και τις ανοιχτές άμαξες και η κατάσταση των δρόμων θεωρείτο περισσότερο ασφαλής.
 
 
Μια  εκδρομή συχνά τελείωνε με ένα picnic σε κάποιο δροσερό ξέφωτο. Τα παρασόλια ήταν απαραίτητα για τις νεαρές κυρίες και τις δεσποινίδες που ήθελαν να διατηρήσουν την αριστοκρατική λευκότητα της επιδερμίδας τους...
 
 
Επίσης η "καλή" κοινωνία την περίοδο αυτή επέστρεφε στο Λονδίνο για την εαρινή σεζόν που διαρκούσε μέχρι το κλείσιμο του Κοινοβουλίου. Η ανανέωση της γκαρνταρόμπας με πιο ελαφρά ενδύματα του συρμού τόσο των κυριών όσο και των κυρίων ήταν επιβεβλημένη για τους χορούς και τις δεξιώσεις της αυλής και των κοσμικών σαλονιών της πόλης.
 

 
 
 Ó Αλέξανδρος Κεφαλάς  2014
 
 


Δευτέρα 14 Απριλίου 2014

Το Πάσχα της κυρίας Ώστεν

 
 
Η Μεγάλη Βδομάδα των Παθών ξεκίνησε και η σκέψη μου, παράλληλα με την αδημονία για την Ανάσταση του Θεανθρώπου, ταξιδεύει αναπόφευκτα και στην αγαπημένη μου κυρία Ώστεν.



Πως άραγε να πέρναγε εκείνη και οι σύγχρονοι της την περίοδο της Αντιβασιλείας το Πάσχα δύο αιώνες πριν;
 
 
 
Οι πασχαλινές γιορτές ή διακοπές (Easter Season/ Easter Holidays) για τους Αγγλικανούς της εποχής άρχιζαν με την Κυριακή του Πάσχα και ολοκληρώνονταν την Κυριακή της Αναλήψεως. Ως Προτεστάντισσα και κόρη ιερέα η κυρία Ώστεν θα παρακολουθούσε κάθε λειτουργία και κάθε κήρυγμα στην μικρή ενορία του Στήβεντον στα νιάτα της κι αργότερα σε εκείνη του Τσώτον. Φυσικά η εξοντωτική νηστεία, οι πολύωρες λειτουργίες της Μ. Βδομάδας, η λιτανεία του Επιταφίου και όλα τα σχετικά θρησκευτικά έθιμα της Καθολικής & Ορθόδοξης εκκλησίας της ήταν παντελώς άγνωστα. Η περίοδος της Σαρακοστής ήταν περισσότερο μια εποχή για φιλανθρωπικό έργο και εσωτερική γαλήνη, καθώς οι κοσμικές υποχρεώσεις σταματούσαν.
 
 
Η εποχή αυτή, επίσης, ήταν κατάλληλη για να ταξιδέψει κάποιος προκειμένου να δει τους συγγενείς του. Το λογοτεχνικό της έργο βρίθει από τέτοιου είδους "πασχαλινές" επισκέψεις με πιο χαρακτηριστική εκείνη του κυρίου Ντάρσυ στην έπαυλη του Ρόζινγκς προκειμένου να υποβάλλει τα σέβη του στην θεία & νονά του Λαίδη Κάθριν Ντε Μπερκ.
 
 
 
 
Το Πάσχα εθεωρείτο τότε, όπως άλλωστε και σήμερα, ο προάγγελος της άνοιξης και αυτό έδινε την ευκαιρία στις κυρίες να ανανεώσουν την γκαρνταρόμπα τους με πιο ελαφριά και πολύχρωμα υφάσματα και σχέδια του συρμού, ενώ για τις νεαρές κορασίδες η αγορά ενός καινούργιου καπέλου, που λόγο της εποχής το καλούσαν Easter Bonnet, ήταν επιβεβλημένη. Κορδέλες, λουλούδια και φτερά επιστρατεύονταν για το νέο αυτό απόκτημα. Ήδη από τους ρωμαϊκούς χρόνους πίστευαν πως χαρίζει καλοτυχία το να φοράς κάτι όμορφο αλλά κυρίως καινούργιο την εποχή της άνοιξης.
 
 
Το ψήσιμο και η κατανάλωση, κατά τη Μεγάλη Παρασκευή, των λεγόμενων "cross buns", γλυκά τσουρεκάκια ή σταφιδόψωμα με το σχήμα του σταυρού πάνω τους, είναι μια παλιά αγγλική παράδοση. Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, τα ψωμάκια αυτά, αν δεν τρώγονταν εκείνη την ημέρα, δε μούχλιαζαν και έπρεπε να τα κρεμάσεις κάπου μέσα στο σπίτι για γούρι. Τη Μ. Παρασκευή, λοιπόν, οι δρόμοι και οι αγορές γέμιζαν με μικροπωλητές που διαλαλούσαν τα πασχαλινά  γλυκόψωμα με το ακόλουθο ποίημα:
 
"Hot cross buns!
 Hot cross buns!

One ha’ penny, two ha’ penny, Hot cross buns!


If you have no daughters,
Give them to your sons

One ha’ penny,
two ha’ penny, Hot Cross Buns!"
 
 
 
Επίσης η βαφή των πασχαλινών αυγών ήταν γνωστή την περίοδο της Αντιβασιλείας και γινόταν με τον φλοιό των κρεμμυδιών και το ζωμό από τα παντζάρια. Τουλάχιστον μοιραζόμαστε μια κοινή πασχαλινή παράδοση με τους Αγγλικανούς και την κυρία Ώστεν. Καθώς η αποχή από την βρώση αυγών συνηθιζόταν και από τους Προτεστάντες Άγγλους την περίοδο της Σαρακοστής, τα βραστά βαμμένα κόκκινα αυγά ήταν μια λιχουδιά που όλοι λαχταρούσαν να φάνε την Κυριακή του Πάσχα στο επίσημο πασχαλινό γεύμα.  
 


 
 
Καλό & Άγιο Πάσχα!
 
 Ó Αλέξανδρος Κεφαλάς  2014